Abitat

Er abitat qu’an utilizat de forma preferenta es ossi liberats e qu’actuaument formen era populacion pirenenca en Catalonha son es auedaus, es pinarres de pin nere e pin ròi, es hagedes, es aueranères e es cassenhaus, alternant aguestes masses forestaus tamb prats e matassi aupins, subaupins e montans.

Maugrat que pòden crotzar eth hons des vals e d’autes sèrres enes sòns desplaçaments, era nautada pera quau sòlen botjar-se ei de 1.400 a 1.800 mètres sus eth nivèu dera mar. Pendent era ivernacion sòlen installar-se en airaus abruptes e d’accès dificultós, a on trapen era seguretat e era tranquillitat de besonh.

Encara qu’er os ròi ei der orde des carnivòrs, ei un omnivòr oportunista; era sua dièta càmbie segontes es sasons der an: èrbes, bròts trendi, fruts secs- aglans, hages, castanhes-, fruts carnosi -auajons, pomes, cerides-, insèctes, mèu, cadavèrs de bèsties mamifères domestiques e sauvatges. Coma mieja annau, mès deth 75% dera sua dièta ei matèria vegetau.

Damb quate ans ja pòden reprodusir-se, encara que i a femelhes que son prenhades a 2,5 ans e a 3 ans an agut cadèths.

Entre mai e junhsèga van de sason e copulen. Dempús d’un periòde d’implantacion diferida, er ovul se comence a desvolopar a compdar d’octobre, e es cadèths, entre 1 e 3, nèishen a darrèrs de gèr.

Es ossi iuèrnen entre deseme e març, laguens d’ua tuta. Es sues foncions fisiologiques (ritme respiratòri e cardiac) van a un ritme mès lent, mès, non ei ua veritabla ivernacion coma, per exemple, serie eth cas dera marmòta.